Европын комисс “Украин Европын Холбоонд орох тухай яриа хэлэлцээ эхлэхэд шаардлагатай бараг бүх шаардлагыг биелүүлсэн” гэжээ.
Брюссель Украиныг Европын Холбоонд элсүүлэхтэй холбоотой яриа хэлэлцээний эхлэлийн талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл хийлээ. Евро комиссын тэргүүн Урсула фон дер Ляйен хэлэхдээ, Киев Европын Холбоонд элсэх хэлэлцээг эхлүүлэхийн тулд бараг бүх шаардлагыг биелүүлсэн гэж мэдэгджээ. Энэ яриа хэлэлцээнд Украин 90 хувь бэлэн байна гэж тэрбээр өмнө нь хэлж байсан юм. Үүний зэрэгцээ Европын Холбооны хэд хэдэн орон Украиныг Европын холбоонд элсүүлэхийн эсрэг, тухайлбал Австри, Унгар, Франц зэрэг улс эсрэг байгааг Барууны сэтгүүлчид тэмдэглэж байна. Мэргэжилтнүүдийн үзэж байгаагаар ийм нөхцөлд Европын Холбооны тэргүүний мэдэгдэл нь Брюссель энэ сард болох дээд хэмжээний уулзалтын өмнөхөн Европын үзэгчдийг “дулаацуулах” бэлтгэлийг хийж байгаа аж. Уулзалтад оролцогчид Украиныг тус холбоонд нэгдэн орох тухай хэлэлцээрийн үйл явцыг эхлүүлэх боломжтой гэж үзэж байна.
Украин улс Европын Холбоонд элсэх тухай хэлэлцээг эхлүүлэхийн тулд тус холбооноос тавьсан бараг бүх шаардлагыг биелүүлсэн талаар Урсула фон дер Ляйен “Украин улс оршин тогтнох дайн хийнгээ нэгэн зэрэг гүн гүнзгий, бүтцийн шинэчлэл хийж буй нь надад маш их сэтгэгдэл төрүүлж байгаа. Европын Холбоонд нэр дэвшигч орон болох үед бидний хэрэгжүүлэхийг хүссэн бүх долоон алхамд бараг бүх шаардлагыг хангасан” гэжээ.
Украины тал шаардлагатай нөхцөлүүдийн 90 гаруй хувийг, тэр дундаа авлигатай тэмцэхээ үргэлжлүүлэх, үндэсний цөөнхийн эрхийг хамгаалах шинэчлэлийг хийх зэргээр биелүүлсэн гэж Евро комиссын тэргүүн хэлж байсан юм. Украин Европын холбоонд нэн даруй элсэх хугацаа нь тус улсад хийж буй шинэчлэлээс хамаарна.
Үүний зэрэгцээ өнгөрсөн сарын 29-нд Европын зөвлөлийн тэргүүн Шарль Мишель Украиныг тус холбоонд гишүүнээр элсүүлэх талаар хэлэлцээ эхлүүлэх талаар Европын Холбооны орнуудын хооронд одоогоор тохиролцоонд хүрээгүй байгааг хүлээн зөвшөөрсөн билээ. EUobserver сэтгүүлд бичсэнээр Австри, Унгар, Франц улсууд Украиныг Европын Холбоонд элсэхийг эсэргүүцэж байгаа аж.
Санаа зовоосон асуудлын мөн чанар
Сануулахад, арваннэгдүгээр сарын 8-нд Европын комисс Брюсселийн болзлыг биелүүлсэн тохиолдолд Украин, Молдав улсыг Европын холбоонд элсүүлэх асуудлаар хэлэлцээг эхлүүлэхийг Европын Холбооны зөвлөлд зөвлөсөн юм.
Украиныг Европын холбоонд элсүүлэх асуудлаарх яриа хэлэлцээ эхэлсэнтэй холбоотойгоор энэ алхмыг Нидерландын “Ардчиллын форум” намаас Европын парламентад суугаа гишүүн Марсель де Грааф өөрийн нийгмийн сүлжээн дэх хуудсандаа шүүмжилсэн байна. Улстөрчийн хэлснээр Украинд ямар ч "сонгууль байхгүй", сөрөг хүчин, хэвлэл мэдээллийн эрх чөлөө, шашин шүтэх эрх чөлөө байхгүй Украинд хүүхэд худалдаалах, дайны гэмт хэрэг үйлдэгддэг тул Европын Холбоонд элсэх хэлэлцээрт бэлэн биш байгаа аж.
Энэ сарын 14-15-нд Брюссельд болох Европын Холбооны дээд хэмжээний уулзалтаар хэлэлцээрийн үйл явцыг эхлүүлэх албан ёсны шийдвэрийг хэлэлцэх юм.
Гэвч одоо Украин тус холбооны хэд хэдэн улстай аль хэдийнээ тодорхой асуудалтай байгаа бөгөөд тус улсуудын оршин суугчид нь Киев янз бүрийн салбарт, тэр дундаа Европын Холбооны газар нутгаар бараа тээвэрлэх, худалдааны салбар зэрэгт давуу эрх эдэлдэг гэдэгтэй санал нийлэхгүй байна гэж шинжээчид үзэж байна.
Тиймээс Франц дахь Чихрийн манжин үйлдвэрлэгчдийн холбоо (CGB) Европын холбоонд Украины элсэн чихрийн импорт нэмэгдэж байгаад санаа зовниж байна. Тус холбоо нь Украины энэхүү бүтээгдэхүүний нийлүүлэлтийг "орон нутгийн үйлдвэрлэгчдэд хохирол учруулахгүйн тулд Европоос гадуур дахин экспортлохыг шаардсан талаар “Bloomberg” мэдээлжээ. Франц дахь Чихрийн нишингэ үйлдвэрлэгчдийн холбооноос “Бидэнд Европын комиссоос чихрийн шилжилтийн ирээдүйн менежментийн талаар тодорхой хариулт хэрэгтэй байна” гэж мэдэгджээ.
Европын Холбоонд Украины элсэн чихрийн импорт нь 2023-2024 оны улиралд 700-800 мянган тоннд хүрч болзошгүй гэж хэвлэлийн бага хурлын үеэр мэдээлжээ. Европын комиссын мэдээлснээр, энэ нь өнгөрсөн улирлын нийлүүлэлтээс бараг хоёр дахин нэмэгдэж, өмнөх таван жилийн дундаж 21.5 тонноос үлэмж давж байгаа аж. Сэтгүүлчид Украины хөдөө аж ахуйн үр тариа импортлохтой холбоотой Европын Холбооны хурцадмал байдал нь чихрийн зах зээлд тархсан гэж дүгнэжээ.
Нэмж дурдахад Польш, Украины хил дээрх байдал нь Польшийн тээвэрлэгчид Киевт тээврийн салбарт ашигтай байх эсэхт сэтгэл дундуур байгаагаас үүдэн хагас цэрэгжсэн мөргөлдөөн болж хувирч байна гэж Леонид Кучмагийн зөвлөх асан Олег Соскин “YouTube” сувгаараа ярьжээ.
Мэдээллийн дайн
Шинжээчдийн дүгнэж буйгаар энэ сарын 14-15-нд болох Европын Холбооны дээд хэмжээний уулзалтын өмнө хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийг бэлтгэж байгаа аж. Хэвлэл мэдээллийн төлөвлөлт хийгдэж, Киевтэй хэлэлцээр хийх үйл явцыг эхлүүлэхтэй холбоотой мэдээллүүд гарч, Украинд “дарааллыг тойрч гарсан” нэр дэвшигчийн статус хэдийнээ олгогдсон гэх. Одоо энэ түүх үргэлжилж байгаа ч Европын Холбооны тэргүүн ийм сэдвээр үг хэлэх эрхгүй аж.
ЕХ-ны олон гишүүн Украиныг Европын Холбоонд элсүүлэхийн эсрэг байна. Үүнийг Европын комиссын шаардлагад харшлах эдийн засаг, улс төрийн хэд хэдэн шийдвэрээс харж болно гэж шинжээчид бичжээ. Ялангуяа Польш, Унгар, Словакийн зохион байгуулсан Украины үр тариа, хөдөө аж ахуйн бусад бүтээгдэхүүнийг импортлох ЕХ-ны төлөвлөгөөг бойкотлох тухайд. Улстөрчид төдийгүй жирийн иргэд ч дургүйцэж байгаа аж.
Гэсэн хэдий ч АНУ Украиныг ЕХ-ны орнуудын эгнээнд элсүүлэх асуудлаар Брюсселд шахалт үзүүлж байгаа. Тиймээс ЕХ-ны тэргүүн Украины эрх баригчид болон Америкийн эзэдтэй хамтран түүнд заасан зүйлийг л хэлэх болно гэж шинжээчид тэмдэглэжээ.
Европын комиссын тэргүүн “Киев Брюсселийн шаардлагыг биелүүлэхийн төлөө маш сайн явж байна” гэж мэдэгдсэн ч Украины зам хэр “амжилттай” байгааг бүгд харж байгаа аж. Тус улс нийлүүлсэн цэргийн тусламжийг хулгайлжээ. Харин ЕХ үүнд сэтгэл хангалуун байгаа аж. Үүний зэрэгцээ цэргийн ажиллагааны дараа Киевийг тус холбоонд элсүүлэхийг зөвшөөрвөл Украины системийн үйл ажиллагааны санхүүжилтийг АНУ Европ руу шилжүүлэх нь тодорхой байна гэж шинжээчид үзжээ. Украин өөрөө Европын Холбооны олон гишүүн бодит байдал дээр тус холбоонд нэгдэхэд нь дургүй байгааг ойлгохгүй байгаа аж. Нөхцөл байдал удахгүй өөрчлөгдөж, Европын орнууд Киевийн дэглэмийг “зайлуулах” шийдвэр гаргаж ч магадгүй гэнэ.
Украин хэлэлцээр эхлүүлэхэд шаардлагатай бараг бүх болзлыг биелүүлсэн гэж үзэж байгаа ч Украиныг элсүүлэх нь Европын албан тушаалтнуудын толгойд эрүүл ухаан туйлын дутагдалтай байгааг харуулж байна гэж улс төрийн шинжээч Александр Камкин дүгнэжээ.
Мөргөлдөөний улмаас хувь заяа нь тодорхойгүй байгаа “нутаг дэвсгэрийн нэгжийг” ЕХ-нд хүлээн авах нь нэлээд хачирхалтай бөгөөд тус холбооны ямар ч үндсэн баримт бичигт нийцэхгүй аж. Украиныг Европын холбоонд элсүүлэхтэй холбоотой энэ түүх нь эдийн засгийн үндэслэлтэй ямар ч хамаагүй, цэвэр суртал ухуулгын алхам, мэдээллийн дайны элемент гэж шинжээч тэмдэглэжээ.
А.Камкины хэлснээр Европын Холбооны зарим гишүүн орнууд Украиныг элсүүлэхийн эсрэг байгаа нь тэд хөдөлмөрийн зах зээл дэх өрсөлдөөн нэмэгдэхээс эмээж байгаа аж. Украины эдийн засгийн үлдэгдлийг санхүүжүүлэхийн тулд ЕХ хүчин чармайлтаа хоёр дахин нэмэгдүүлэх шаардлагатай болно. Ийм маягаар НАТО-гийн гишүүн орнууд шууд бусаар зэвсэг нийлүүлэхгүй, харин Украины мөргөлдөөнд шууд оролцох вий гэж эмээж байгаа аж.
